Ontbinding van convenant over WKO De Teuge

Onderwerp

Ontbinding van convenant over WKO De Teuge

Programma

08. Natuur en milieu 06. Ruimtelijke ordening en wonen (incl. De Mars)

Forum

Oordeelsvormend

Portefeuillehouder

A. de Jonge

Inlichtingen bij

M. Kelhout
0575 587233 m.kelhout@zutphen.nl

Soort bevoegdheid

Kaderstellend, Budgetrecht

Beleidsvrijheid

Ruim

Programmabegrotingswijziging

Nee

Het college van burgemeester & wethouders stelt voor :

1. in te stemmen met het verzoek van Vitens om ontbinding van het Convenant  duurzame energie Zutphen - De Teuge, op de datum van 1 mei 2015 of  zoveel eerder als de ombouw door bewoners naar een alternatieve energievoorziening gereed is, en onder voorwaarde dat  het WKO systeem uiterlijk tot 1 mei 2015 in de lucht blijft en Vitens haar inspanningen om met alle bewoners tot een overeenstemming te komen continueert;
2. inhoudelijk medewerking te verlenen aan de ombouw door de bewoners, in combinatie met de ontbinding van het convenant,  en ze te ontslaan van het kettingbeding om aangetakt te blijven op het WKO-systeem;
3. juridisch gezien het  maximale te doen om duidelijk te maken dat de gemeente geen verantwoordelijkheid  heeft bij het falen van het WKO systeem en te voorkomen dat de gemeente aansprakelijk wordt gehouden;
4. de eerdere beschikbaar gestelde Euro 300.000,- te reserveren voor de afwikkeling van het dossier.   

Inhoud

Inleiding/aanleiding

Op 27 juni 2014 heeft Vitens de Gemeente Zutphen een brief gestuurd met daarin het verzoek om het Convenant duurzame Energie De Teuge te ontbinden en de bewoners te ontslaan van het kettingbeding om aangetakt te blijven op het WKO systeem. Op 16 oktober 2014 heeft Vitens dit verzoek nogmaals herhaald en daarbij een overzicht gegeven van  alle inspanningen die het bedrijf doet en heeft gedaan om met zoveel als mogelijk bewoners tot een overeenstemming  te komen over de ombouw van het collectieve WKO-systeem naar een andere individuele energievoorziening. Beide brieven treft u hierbij als bijlagen. Het is aan de gemeenteraad om akkoord te gaan met het verzoek van Vitens.

De gemeenteraad heeft op 25 februari 2002 besloten een convenant te sluiten met het toenmalige Waterbedrijf Gelderland (thans Vitens) aangaande de toepassing van aardwarmte in het plangebied De Teuge. Voor de volledigheid treft u dit convenant nogmaals als bijlage 3 bij dit voorstel. In dit convenant staan de afspraken tussen de gemeente en het Waterbedrijf over het ontwerpen, het realiseren en het beheren van het Warmte Koude Opslag systeem bij circa 200 woning in De Teuge. Vanaf 2009 zijn in toenemende mate signalen afgegeven door bewoners dat het systeem niet goed zou werken. Vanaf dat moment zijn bewoners, Vitens en gemeente met elkaar in contact getreden over de wijze waarop hiervoor een oplossing zou moeten worden gerealiseerd. Via een groot aantal informerende memo`s en een paar besluiten bent u op de hoogte gehouden over de ontwikkelingen in dit dossier. 

Op 3 juli 2012 heeft de raad het besluit genomen om Euro 300.000,- beschikbaar te stellen als gemeentelijke bijdrage aan de ombouw o.a. op voorwaarde dat voor dit bedrag finale kwijting plaats zou vinden door Vitens en door de bewoners. Op 11 februari 2013 heeft de gemeenteraad de motie `Naar nieuwe verhoudingenWKO De Teuge` aangenomen met de oproep aan het college om de bewoners te ondersteunen in dit dossier.  Via een groot aantal memo`s bent u geïnformeerd over de wijze waarop het college haar rol heeft opgepakt om met Vitens en de bewoners tot een inhoudelijke oplossing van het vraagstuk te komen en hoe ze daarbij vooral het belang van de bewoners voor ogen had. Een belangrijke verandering in de posities van de 3 gesprekspartners is eind 2013 opgetreden toen 3 afzonderlijke groepen bewoners (met de Stichting De Teuge als grootste) besloten om Vitens en de gemeente in 2 afzonderlijke juridische  procedures aansprakelijk te stellen voor het falen van het WKO systeem, en de geleden schade en de kosten voor de realisatie van een alternatieve voorziening, op de 2 partijen te willen verhalen. Daarmee hebben de bewoners een juridische positie ingenomen die lijnrecht tegenover die van de gemeente staat. In haar contacten met Vitens heeft de gemeente steeds ingezet op het realiseren van een oplossing die recht zou doen aan de wensen die de meerderheid van de bewoners heeft/had in de wijk. De gemeente heeft o.a. bij Vitens aangedrongen om het zgn. noodfonds voor het uitvoeren van reparaties overeind te houden. Dit is uiteraard  in het belang van de bewoners.

Vitens heeft vervolgens eenzijdig een aantal solitaire acties uitgevoerd, waarin de gemeente van tevoren niet is geconsulteerd of betrokken.  In april heeft Vitens, na aanvankelijk ingezet te hebben op herstel van het systeem, in een keer besloten om de bewoners een (verbeterd) bod te doen voor een overeenkomst over de afbouw van het WKO systeem en een vergoeding van Euro 4.500,- (al dan niet met een coulancebedrag van Euro 3.750,-  tegen finale kwijting)  voor het realiseren van een individuele alternatieve voorziening. Zoals u kunt lezen in de brief van Vitens van 16 oktober 2014 hebben inmiddels 180 van 187 huiseigenaren ingestemd met de ombouw. Al deze huishoudens zijn nu bezig of inmiddels klaar met de realisatie van een eigen energievoorziening, onafhankelijk van het WKO systeem. Het college is blij dat inhoudelijk gezien het aanbod van Vitens bij zoveel inwoners aanslaat en tot een oplossing van de problematiek heeft geleid.

Daarnaast is zonder vooraankondiging door Vitens een juridische procedure tegen de gemeente gestart waarbij in mei de gemeente `in vrijwaring is opgeroepen` door Vitens in de 3 afzonderlijke zaken die door de bewoners tegen Vitens aanhangig zijn gemaakt. In feite betekent dit dat Vitens de complete rekening voor het falen van het WKO-systeem juridisch gezien naar de gemeente probeert door te schuiven, mocht Vitens worden veroordeeld tot een schadevergoeding tegenover de bewoners.  De gemeente heeft daarop zich genoodzaakt gezien  als reactie precies hetzelfde te doen in de richting van Vitens, omdat het convenant de verantwoordelijkheid voor ontwerp, realisatie en beheer van het WKO systeem bij Vitens legt.

Tot slot heeft Vitens, ook zonder vooroverleg met de gemeente, per brief eenzijdig de voorziening van het noodfonds voor reparaties willen opheffen. Door tussenkomst van de rechter is hier een streep door getrokken. Het resultaat van een kort geding, aangespannen door de bewoners (Stichting De Teuge), was dat Vitens toch door zou gaan met het noodfonds en voor 80%  van de betalingen zou gaan zorgen terwijl de bewoners 20% en Euro 25,- per geval van de kosten voor hun rekening nemen.

Het resultaat van al deze acties van m.n. Vitens en de bewoners is geweest dat inhoudelijk de oplossing van het vraagstuk voor in ieder geval 180 van de 187  bewoners zeer nabij is (of al is gerealiseerd) maar dat juridisch  de partijen de partijen lijnrecht tegenover elkaar staan. De bewoners en Vitens hebben de gemeente in rechte betrokken en proberen de aansprakelijkheid en de kosten te verhalen. Het college  is van mening dat de gemeente geen blaam treft en dat we juridisch ook erg sterk staan om de claims van Vitens en de bewoners af te weren.

Beoogd effect

Ontbinding van het convenant met Vitens en daarmee juridische afwikkeling, aansluitend bij de feitelijke afwikkeling, om zo de beëindiging van het WKO-systeem  en de realisatie van individuele alternatieven door bewoners mogelijk te maken.

 

Argumenten

1.1  Vitens heeft gevraagd om ontbinding van het convenant.

Zie daarvoor ook de bijgevoegde brieven en de artikelen 4 en 7 van het bijgevoegde oorspronkelijke convenant waarin ingegaan wordt op Duur en beëindiging en Onvoorziene omstandigheden.  Het WKO systeem functioneert alleen nog met gebruik making van een alternatieve collectieve warmtevoorziening. Maar de oorspronkelijke bronnen werken niet meer.  Vitens heeft de keuze gemaakt om het niet te willen herstellen en vraagt daarom nu om beëindiging van het convenant. Omdat het convenant in beginsel een looptijd heeft van 30 jaar en niet de mogelijkheid kent van een eenzijdige opzegging, is voor ontbinding van het convenant en de wederzijdse verplichtingen instemming van beide partijen nodig. 

1.2  Er is onder de bewoners geen draagvlak voor voorzetting van het WKO systeem

Uit het feit dat inmiddels 180 van de 187 huiseigenaren een vaststellingsovereenkomst met Vitens hebben gesloten waarin op individueel niveau een akkoord is gesloten over de beëindiging van de collectieve voorziening kan worden opgemaakt dat veruit het grootste deel van de bewoners een eventueel herstel niet ziet zitten, en daarmee geen aanspraak maakt op herstel en handhaving van het WKO-systeem.. Bij een eerder aanbod van Vitens bleek dat veel bewoners moeite hadden met het accepteren van de finale kwijting in combinatie met een bedrag voor een alternatieve voorziening. Nu deze 2 onderdelen uit elkaar zijn gehaald door Vitens is het aantal positieve reacties van de bewoners overweldigend. Het college heeft in eerdere brieven aan Vitens en de bewoners, die ook ter beschikking aan de raad zijn gesteld, kenbaar gemaakt dat het medewerking zou willen verlenen aan de ontbinding van het convenant als 70% of meer van de huiseigenaren positief op het aanbod van Vitens zou reageren. Dit percentage is ruimschoots gehaald. Het college vindt het van belang om nu medewerking te verlenen aan dat wat het overgrote deel van de bewoners wil.       

1.3  Om Vitens maximaal te houden aan haar verplichtingen wordt het convenant uiterlijk op 1 mei 2015 ontbonden

In haar brief van 27 juni 2014 heeft Vitens aangegeven uiterlijk 1 mei 2015 over te zullen gaan tot het afkoppelen van het WKO systeem. Het enige drukmiddel dat de gemeente in handen heeft om Vitens te dwingen tot de zorgvuldige inhoudelijke afwikkeling zoals die nu is ingezet, is het convenant. Om de druk op Vitens maximaal te houden stelt  het college voor pas op die datum het convenant te ontbinden waarbij de wederzijdse verplichtingen uit het convenant niet langer bestaan. Mocht het zo zijn dat al eerder alle 187 bewoners een individueel alternatief hebben gerealiseerd, dan kan de ontbindingsdatum ook zoveel eerder plaatsvinden.    

2.1.Bij realisatie van een alternatieve energievoorziening past een ontslag van de aantakverplichting op het WKO systeem.

In het convenant is geregeld dat de gemeente ontwikkelaars/aannemers zou verplichten om woningen te realiseren met de voorzieningen die nodig zijn voor het collectieve systeem van ruimteverwarming en daartoe bij de levering van de grond afspraken te maken. Dit is ook gebeurd. Ontwikkelaars/aannemers hebben op hun beurt deze verplichting weer doorgezet naar de individuele bewoners in verplichtingen om aangetakt te zijn op dit collectieve systeem. Het is nu aan de gemeente om bewoners te ontslaan van deze verplichting. Dit past ook bij de ontbinding van het convenant en het feit dat bewoners nu alternatieve voorzieningen aan het realiseren zijn. In een vooraankondiging is al aan de Stichting de Teuge kenbaar gemaakt dat het college de bereidheid heeft om de bewoners te ontslaan van deze verplichting en dat het in combinatie met de ontbinding van het convenant aan de raad zou worden voorgelegd ter besluitvorming.

3.1. De gemeente treft geen blaam en moet alles doen om zich juridisch te weren tegen de procedures die door de bewoners en Vitens tegen ons zijn aangespannen.

Juristen zijn vol vertrouwen als het gaat om de juridische positie van de gemeente in dit dossier. De gemeente heeft conform de afspraken uit het convenant met Vitens gehandeld en is niet verantwoordelijk voor het falen van het WKO systeem. Het college beschouwt Vitens als de verantwoordelijke partij. Het college betreurt wel dat de bewoners en daarna Vitens het juridische pad hebben gekozen en de gemeente verantwoordelijk houden en aansprakelijk stellen voor de kosten van alternatieve individuele voorzieningen en de geleden schade.  Zoals in de inleiding geschreven heeft de opstelling van de bewoners en van Vitens consequenties voor de verhoudingen.  Juridisch staan we lijnrecht tegenover elkaar. Maar  inhoudelijk doen we er als gemeente alles aan om een gedragen oplossing mede te realiseren    

4.1  Het beschikbare budget van Euro 300.000,- kan in de toekomst nog nodig zijn voor afwikkeling van het dossier.        

Het oorspronkelijke raadsbesluit van 3 juli 2012 was letterlijk: Een eenmalig bedrag van Euro 300.000,- beschikbaar te stellen als gemeentelijke bijdrage ten behoeve van het aanbod van Vitens aan de bewoners van de Teuge voor de ombouw van het collectief verwarmingssysteem naar een individueel verwarmingssysteem, onder voorwaarde dat Vitens en de bewoners over deze oplossing met elkaar overeenstemming bereiken, en dat voor dit bedrag finale kwijting plaatsvindt, zowel van de kant van Vitens als van de kant van de bewoners.   Zoals hierboven beschreven is deze voorwaarde inmiddels achterhaald.  Niet alleen heeft Vitens (eenzijdig) met de bewoners regelingen getroffen, waarin finale kwijting niet altijd een onderdeel uitmaakt, maar ook hebben zowel Vitens als de bewoners de gemeente inmiddels in juridische procedures betrokken.  Daarmee zijn de voorwaarden die de raad in 2012 gekoppeld had aan een bijdrage van Euro 300.000,- van de gemeente aan een ombouw,  inmiddels achterhaald. Daarmee komt de bestemming van dit bedrag weer op de `agenda`. Tegelijk  is het dossier nog niet afgerond en is het daarom wijs om de 3 ton te reserveren voor verdere afwikkeling van het dossier en als hierover meer duidelijkheid is, een besluit aan de raad voor te leggen.

Kanttekeningen

1. Niet alle bewoners hebben ingestemd met het voorstel van Vitens

Uit de brief van Vitens blijkt dat met 180 van de 187 huiseigenaren overeenstemming over de beëindiging van het collectieve systeem is bereikt. De indruk van het college is echt dat Vitens er alles aan doet om iedereen in de wijk te bereiken. Zie daarvoor ook de brief van Vitens. Tegelijk lijkt het een illusie te veronderstellen dat met alle 187 personen tot overeenstemming kan worden gekomen. Het college wil dit dan ook niet als absolute voorwaarde  hanteren om mogelijkerwijs niet in te stemmen met het verzoek tot ontbinding van het convenant. De 7 huishoudens die momenteel nog volharden in hun verzet om geen overeenkomst met Vitens te sluiten dragen daarvoor zelf de consequenties. Door het opzeggen van het convenant en het ontslaan van de bewoners van het kettingbeding, bestaat strikt genomen het risico van een verwijt van deze 7 huishoudens aan de gemeente van het niet nakomen door de gemeente van verplichtingen uit het convenant. De inschatting is echter dat dit risico miniem en aanvaardbaar is omdat een akkoord met 100% onhaalbaar lijkt en niet reëel.  Tegelijkertijd is er nog tijd om meer draagvlak te creëren. Uiterlijk 1 mei wil Vitens het systeem afkoppelen.

2. Dit besluit staat op gespannen voet met de oorspronkelijke duurzaamheidambities voor de wijk De Teuge

Het is spijtig dat het onderdeel van WKO-De Teuge in de wijk niet is geslaagd en dat de beeldvorming rondom deze alternatieve energie voorziening negatief is beïnvloed door de ervaringen in De Teuge. Dit laat onverlet dat de gemeente graag en onvermoeid doorgaat met de ambitie om Zutphen Energieneutraal te maken.  

 

Uitvoering/Communicatie/Vervolgtraject

Na het besluit van de gemeenteraad zullen Vitens en de bewoners (via de Stichting De Teuge)  per brief worden geïnformeerd. De raad zal via inhoudelijke memo`s worden geïnformeerd over de daadwerkelijke uitvoering van de ombouw en de afwikkeling van de juridische procedures. Aan de raad zal tzt een besluit worden voorgelegd over de bestemming van de gereserveerde Euro 300.000,-.

Rapportage/evaluatie

Via memo`s wordt de raad op de hoogte gehouden van het vervolg. Over het gereserveerde budget van Euro 300.000,- wordt in een later stadium nog een besluit voorgelegd aan de raad.

 

Financiën

Zie bij rapportage/evaluatie.

 

Bijlagen

3 stuks, 2 brieven van Vitens en het oorspronkelijke convenant uit 2002.

Ontwerp

Besluit

De raad van de gemeente zutphen,

gelezen het voorstel van het college van burgemeester & wethouders van 5 november 2014 met nummer 45689

b e s l u i t :

1. in te stemmen met het verzoek van Vitens om ontbinding van het Convenant  duurzame energie Zutphen - De Teuge, op de datum van 1 mei 2015 of  zoveel eerder als de ombouw door bewoners naar een alternatieve energievoorziening gereed is, en onder voorwaarde dat  het WKO systeem uiterlijk tot 1 mei 2015 in de lucht blijft en Vitens haar inspanningen om met alle bewoners tot een overeenstemming te komen continueert;
2. inhoudelijk medewerking te verlenen aan de ombouw door de bewoners, in combinatie met de ontbinding van het convenant,  en ze te ontslaan van het kettingbeding om aangetakt te blijven op het WKO-systeem;
3. juridisch gezien het  maximale te doen om duidelijk te maken dat de gemeente geen verantwoordelijkheid  heeft bij het falen van het WKO systeem en te voorkomen dat de gemeente aansprakelijk wordt gehouden;
4. de eerdere beschikbaar gestelde Euro 300.000,- te reserveren voor de afwikkeling van het dossier.  

Aldus besloten in de openbare vergadering van

de raad van de gemeente zutphen,

gehouden op:

de voorzitter, de griffier,