Inzet Specifieke uitkering Aanpak Energiearmoede

Toelichting

Raadsadviseur:

Onderwerp

Inzet Specifieke uitkering Aanpak Energiearmoede

Programma

03. Duurzame leefomgeving

Forum

Oordeelsvormend

Portefeuillehouder

E. Boswinkel

Inlichtingen bij

Sabine van Galen
06 28 03 78 93 s.vangalen@zutphen.nl

Soort bevoegdheid

Kaderstellend

Beleidsvrijheid

Ruim

Programmabegrotingswijziging

Nee

Het college van burgemeester & wethouders stelt voor :

De toegekende specifieke Rijksuitkering ad € 630.839,- voor de aanpak van energiearmoede in te zetten voor het verduurzamen van woningen van huishoudens met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum, wonend in een eigen koopwoning van vóór bouwjaar 1994.

Inhoud

Inleiding

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft gemeente Zutphen een specifieke uitkering van € 630.839,- toegekend ter ondersteuning van huishoudens met een laag inkomen die te maken hebben met hoge energielasten als gevolg van gestegen energieprijzen in combinatie met een lagere energetische kwaliteit van de woning, zie de beschikking Aanpak Energiearmoede en aanvullende e-mail van BZK (bijlage 1, 2 en 3).

Gemeenten hebben veel vrijheid in de wijze van uitvoering. Voorstel is een aanpak die kwetsbare huishoudens ondersteunt bij het nemen van maatregelen om hun energieverbruik structureel en substantieel te verlagen: de kosteloze plaatsing van spouw-, gevel-, dak-, vloerisolatie, glasisolatie zo nodig met vervanging van het kozijn, en/of ventilatie. De maatregelen zijn gericht op huishoudens met een laag inkomen (tot 130% van het sociaal minimum), wonend in een eigen koopwoning met een bouwjaar van vóór 1994 (bijlage 4 Plan van aanpak). We kiezen voor bouwjaar tot 1994, omdat deze woningen vaak een lagere energetische kwaliteit hebben.

Beoogd effect

Het doel van deze aanpak is tweeledig: blijvend de woonlasten (energierekening op basis van de huidige tarieven) verlagen bij circa 180 kwetsbare huishoudens. En bijdragen aan een energieneutrale gemeente.

Argumenten

1.1 Met deze Rijksuitkering worden inwoners concreet geholpen met het structureel verlagen van hun energieverbruik
De uitkering moet gebruikt worden om het energieverbruik van huishoudens structureel te verlagen. We verwachten circa 180huishoudens te kunnen helpen met een besparing tot 23% op de gasrekening. De energiemaatregelen worden kosteloos aangeboden en de uitvoering en eventuele Omgevingsvergunning worden geregeld. Een energiecoach of adviseur bepaalt vooraf welke energiemaatregelen mogelijk zijn binnen de regeling. Per huishouden geldt een maximum van € 2.500,- aan energiemaatregelen inclusief installatie en btw.

1.2 De aanpak verlaagt het energieverbruik voor de doelgroep
De aanpak is gericht op eigenaar-bewoners die een grote kans hebben op een hoge energierekening, maar zelf niet de financiële mogelijkheid hebben om energiebesparende maatregelen aan hun woning te treffen. We kiezen voor een bouwjaar tot 1994, omdat deze woningen vaak een lagere energetische kwaliteit hebben. Woningen jonger dan 1994 hebben doorgaans door een aanscherping van de bouwregelgeving een betere energetische kwaliteit en een beter energielabel.

Met een budget voor circa 180 woningen, kunnen we bijna de hele doelgroep bereiken. Om in te schatten hoe groot de doelgroep in Zutphen is, maken we gebruik van een studie van TNO in opdracht van het Rijk. TNO schat in dat in Zutphen 1.416 huishoudens in energiearmoede leven, waarvan 13% in een koopwoning woont. Dit komt neer op circa 184 huishoudens. Als zich meer dan 180 huishoudens aanmelden, zorgen we voor een andere financiële dekking. Hiervoor komen we dan terug naar de raad.

We bieden de doelgroep ook aan om te helpen bij het aanvragen van isolatiesubsidie bij het Rijk. De bewoner ontvangt dan ISDE-subsidie als zijnde eenmalige extra inkomsten. Wij wijzen de doelgroep erop dat zij er rekening mee moeten houden dat de subsidie van invloed kan zijn op toeslagen/kwijtscheldingen.

Via deze regeling zijn de eigenaar-bewoners dan toch in staat om energiebesparende maatregelen te nemen. Voor huurders met energiearmoede, zijn we in gesprek met woningcorporaties om hun doelgroep te bereiken.

1.3 De aanpak met grote energiebesparende maatregelen is gebaseerd op data en bewezen effectiviteit
Isolatie is een bewezen techniek waarvan bekend is hoeveel besparing dit oplevert. Van alle energiemaatregelen levert isolatie de meeste energiebesparing op, zie bijlage 5. Als isolatie niet mogelijk is, wordt een uitgebreid pakket aan kleine energiebesparende maatregelen aangeboden. De effectiviteit daarvan is minder, omdat deze maatregelen minder vast zijn.

1.4 Er is in de afgelopen jaren al fors geïnvesteerd in kleine maatregelen en op bewustzijn
Sinds 2020 voert gemeente Zutphen een grote energiecampagne uit voor inwoners, gefinancierd uit de Rijksmiddelen Regeling Reductie Energiegebruik Woningen (RRE(W)). Onderdeel hiervan zijn gratis cadeaubonnen van € 35,- of € 50,- voor woningeigenaren (tot september 2021) en € 50,-  voor huurders (tot eind 2022) voor kleine energiebesparende maatregelen als Ledlampen en tochtstrips. Hiervan hebben al 7600 huishoudens gebruik gemaakt.

ZutphenEnergie (ZE) biedt sinds 2017 energiecoaches aan voor tips aan huis. Recent heeft ZE samen met woonbedrijf ieder1 een proef gedraaid bij twee seniorenflats met een bus van ieder1 om de gratis energiecoaches en –fixers (die kleine maatregelen installeren) aan huis te promoten. Omdat de inzet op kleine maatregelen en bewustzijn blijvend nodig is, voorzien we hierin via het energieloket en energiecoaches. Aanvullend aan de kleine energiebesparende maatregelen, energiecoaches en -fixers, wordt nu voorgesteld om te kiezen voor isolatiemaatregelen die een structureel grotere energiebesparing bieden.

1.5 Er is integraal draagvlak voor de aanpak bij betrokken organisaties
Bij de voorbereiding van deze aanpak is gesproken met externe partijen als de woningcorporaties, ZE, Schuldhulpmaatjes, Energiebank en Werkmakers, en met de interne beleidsdomeinen Wonen, Participatie, Inkomensvoorziening, Schuldhulpverlening, Communicatie, Juridische Zaken.

Volgens de organisatie Schuldhulpmaatje levert de aanpak een structurele bijdrage aan het beperken van woonlasten en schulden van de doelgroep. De energierekening is namelijk één van de top drie van schulden bij huishoudens in de knel. De aanpak is ook aanvullend op bestaande externe initiatieven: zo werkt ZE al jaren met een energieloket en energiecoaches, en ontwikkelt zij plannen voor zonnepanelen voor kwetsbare bewoners. ZE heeft uitgesproken deze koers samen met ons te willen uitwerken.

1.6 De aanpak sluit aan op toetsstenen van het coalitieakkoord en moties van de raad
De aanpak sluit aan op de toetsstenen in het coalitieakkoord:

• het vergroten van de kansengelijkheid van onze inwoners door diegenen te helpen die zelf geen mogelijkheden hebben om hun woning te verduurzamen;
• het verkleinen van onze ecologische voetafdruk door isolatie aan te brengen;
• de aanpak is uit te leggen aan inwoners: op basis van data en bewezen effectiviteit.

Deze voorgestelde aanpak komt tegemoet aan door de raad aangenomen moties en een amendement: motie M2019-0005 “De energierekening is te hoog”, motie M2022-M0003 “Behoud en meer inzet middelen tegen armoede”, en het amendement 2021-A0036 “Transitievisie Warmte gemeente Zutphen 2021 - Woonlastenverlaging door overgang naar schone energie”.

Kanttekeningen

1.1 Er zijn woningen waarbij isolatie niet mogelijk is
Als isolatie in een woning niet mogelijk is, wordt een uitgebreid pakket aan kleine energiebesparende maatregelen aangeboden en geïnstalleerd door een energiefixer tot maximaal € 2.500,- per woning. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij monumenten of appartementen. Dit pakket biedt veel meer dan de aanpak met cadeaubonnen van € 50,-.

1.2 Bewoners kunnen ervoor kiezen niet mee te doen
De eigenaar-bewoner bepaalt uiteindelijk zelf of hij/zij wil meedoen. De energiemaatregelen worden kosteloos aangeboden: de gemeente regelt alles en de bewoner bespaart flink op zijn energieverbruik. In april of mei 2023 vindt een evaluatiemoment plaats. Als het aantal aanmeldingen achterblijft, bestaat de mogelijkheid om de doelgroep uit te breiden.

1.3 Het voorstel behoeft nog verdere uitwerking
De verdere uitwerking van het plan gebeurt samen met de betrokken partijen en binnen de wettelijke kaders en op een praktische werkwijze. Zo vindt bijvoorbeeld de inkoop en plaatsing van de energiemaatregelen plaats via een aanbestedingsprocedure.

1.4 De voorbereidings- en uitvoeringstermijn is relatief kort
Binnen de korte termijn moet er veel gebeuren. Hierdoor bestaat de kans dat we het project niet voor 1 januari 2024 kunnen afronden, waardoor middelen terugvloeien naar het Rijk. Om het risico te minimaliseren is de communicatie belangrijk om zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen uit de doelgroep te bereiken.

1.5 Corona-maatregelen kunnen invloed hebben op de uitvoering van de aanpak energiearmoede
Als gevolg van mogelijke Corona-maatregelen waarbij Nederland opnieuw in lockdown gaat, bestaat de kans dat de uitvoeringsactiviteiten vertraging oplopen, waardoor we de einddatum van de uitkering overschrijden. Bij de laatste lockdown hebben installateurs echter kunnen doorwerken, mits bewoners hiervoor toestemming verleenden.

1.6 Voor de realisatie zijn we afhankelijk van externe uitvoerende partijen
Als gevolg van krapte op de arbeidsmarkt en materiaalschaarste, bestaat de kans van niet tijdige realisatie of zelfs het niet vinden van voldoende geschikte uitvoerders, waardoor we de einddatum van de uitkering overschrijden. Als sprake dreigt te zijn van niet tijdige realisatie, informeren we het ministerie van BZK en verzoeken we om uitstel.

1.7 Het tijdig vinden en opleiden van energiecoaches is zeer belangrijk
De energiecoaches staan namelijk aan het begin van het proces om te bepalen welke energiebesparende maatregelen in de woning mogelijk zijn. We zijn in overleg met ZutphenEnergie om hiervoor samen een plan van aanpak uit te werken.

Financiën

Het ministerie van BZK keert de specifieke uitkering ad € 441.111,- (1^e tranche) en € 189.728,- (2^e tranche) uit in 2022. Het totaalbedrag komt daarmee op € 630.839,-. Deze middelen zijn voor 86% (€ 541.839.-) bedoeld voor het aanbrengen van de geselecteerde energiebesparende maatregelen en de werkzaamheden die hiervoor nodig zijn tot 1 januari 2024. De resterende 14% (€ 89.000,-) is voor overheadkosten. De financiële effecten worden meegenomen bij de 2^e bestuursrapportage 2022.

Communicatie

Cluster Communicatie heeft een communicatieaanpak opgesteld. Onderdeel hiervan is het gericht aanschrijven van de doelgroep die bekend is en het bereiken van andere bewoners die aan de criteria voldoen.

Uitvoering

1	Collegebesluit	13-09-2022
2	Aanbestedingstukken	24-09-2022
3	Selecteren uitvoeringspartijen	24-09-2022
4	Forumbehandeling	26-09-2022
5	Start voorbereiding	30-09-2022
6	Inrichting meldpunt	30-09-2022
7	Raadsbesluit	10-10-2022
8	Beleidsregel vaststellen	01-11-2022
9	Start communicatietraject	01-12-2022
10	Start uitvoering	01-12-2022
11	Evaluatie	01-05-2023
12	Einde project	31-12-2023

Op dit moment wordt een beleidsregel voor de doelgroep opgesteld met de voorwaarden van de regeling.

Evaluatie

De verantwoording van de specifieke uitkering aanpak energiearmoede vindt plaats via de SiSa-accountantscontrole. Tussentijds wordt de voortgang gerapporteerd via de P&C-cyclus.

Bijlagen

Bijlage 1 Beschikking 1^e tranche Aanpak Energiearmoede
Bijlage 2 E-mail 2^e tranche Aanpak Energiearmoede
Bijlage 3 Verdeelsleutel Aanpak Energiearmoede
Bijlage 4 Plan van Aanpak Energiearmoede
Bijlage 5 Maatregelenlijst

Ontwerp

Besluit

De raad van de gemeente zutphen,

gelezen het voorstel van het college van burgemeester & wethouders van 13 september 2022 met nummer 367915

gelet op artikel 108 van de Gemeentewet;

b e s l u i t :

De toegekende specifieke Rijksuitkering ad € 630.839,- voor de aanpak van energiearmoede in te zetten voor het verduurzamen van woningen van huishoudens met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum, wonend in een eigen koopwoning van vóór bouwjaar 1994.

Aldus besloten in de openbare vergadering van

de raad van de gemeente zutphen,

gehouden op:

de voorzitter, de griffier,