Herijken bezuinigingstaakstelling Het Plein

Onderwerp

Herijken bezuinigingstaakstelling Het Plein

Programma

13. Sociale Zaken

Forum

Hamerstuk

Portefeuillehouder

P Withagen

Inlichtingen bij

W. Leferink
0575 58 72 88 w.leferink@zutphen.nl

Soort bevoegdheid

Budgetrecht

Beleidsvrijheid

Beperkt

Programmabegrotingswijziging

Nee

Het college van burgemeester & wethouders stelt voor :

1. de bij de Kerntakendiscussie in 2011 vastgestelde taakstelling voor Het Plein, onderdeel ‘uitkeringen/uitstroom’ te laten vervallen;
2. de taakstelling op de bedrijfsvoering (tot nu toe PM) vast te stellen op 4 fte / € 336.000,-- loonsom per 2014, waarvan 1 fte ten laste van de reguliere bedrijfsvoering en 3 fte ten laste van het Participatiebudget.

Inhoud

Inleiding/aanleiding

In 2011 is middels de Kerntakendiscussie besloten tot het nemen van een pakket aan bezuinigings-maatregelen. Één daarvan is een taakstelling op het Inkomensdeel (BUIG) van Het Plein, ter hoogte van €0,5mln in 2012, oplopend naar € 1,3mln in 2015. De doelstelling hierbij was tweeledig. Ten eerste meer uitstroom realiseren en ten tweede het verschil tussen inkomsten van het rijk en uitgaven aan het Plein te verkleinen. Over de realiteitszin van de eerste doelstelling is, in tijden van economische tegenwind, afgelopen jaar discussie ontstaan. Door bijstelling van de rijksbudgetten, als gevolg van dezelfde economische tegenwind, is de tweede doelstelling wel bereikt. In de zienswijze van de Raad op de begroting 2014 van Het Plein is aangegeven dat een herijking van de taakstelling op zijn plaats is. Tevens is in dezelfde zienswijze aan Het Plein opgedragen een  realistische begroting op te stellen, waardoor de Raad een beter beeld en grip heeft op de opbouw van de uitgaven van Het Plein.

Tijdens de Kerntakendiscussie is tevens besloten tot een taakstelling op de bedrijfsvoering van Het Plein zonder daar een concreet bedrag aan te koppelen (p.m.). Aanvullend is middels het Koersdocument besloten tot een taakstelling op de bedrijfsvoering van het sociale domein ter hoogte van €230.000,- in 2016. Mede naar aanleiding van deze twee taakstellingen heeft afgelopen maanden een onafhankelijke partij (StimulanSZ) onderzoek gedaan naar de formatieomvang van Het Plein ten opzichte van landelijke normen. Het onderzoek wijst uit dat de formatieomvang van het Plein 4 fte boven de norm ligt. Doordat een behoorlijk deel van de formatie bekostigd wordt uit het (slinkende) Participatiebudget is het niet reëel de volledige taakstelling op de personele kosten ten laste te laten komen van de reguliere bedrijfsvoering. Voorgesteld wordt om een verdeling aan te brengen van 3 fte uit het Participatiebudget en 1 fte op de bedrijfsvoering.

Beoogd effect

Een realistische taakstelling op het Plein vaststellen.

Argumenten

1.1  In 2012 en 2013 is middels voortgangsrapportages gebleken dat de taakstelling op Het Plein niet te realiseren is.

Uit de voortgangsrapportages ‘Zutphen versobert & investeert’ over 2012 en 2013 en de jaarrekening 2012 van Het Plein is gebleken dat de bezuinigingstaakstelling niet realiseerbaar is. Oorzaak daarvan is het ‘zware weer’ waarin onze economie zich op dit moment bevindt. Het aantal bijstandgerechtigden loopt daardoor onverkort op, hetgeen extra kosten op het I-deel voor Het Plein tot gevolg heeft. Dit leidt tot extra kosten in plaats van de met de taakstelling beoogde minder kosten.

1.2.  Het perspectief op gebied van het aantal bijstandsgerechtigden is ook voor de komende jaren somber gestemd.

In de septembercirculaire 2013 van het Rijk is een prognose opgenomen van het aantal bijstandsuitkeringen voor de komende jaren. Deze prognose laat een landelijk oplopend tendens zien van ca. 355.000 bijstandsontvangers in 2013 naar ca. 485.000 uitkeringsgerechtigden in 2018. Het Plein zal daardoor in de komende jaren zeer waarschijnlijk nog hogere uitgaven hebben op het I-deel dan in 2013 en aanzienlijk meer kosten maken dan ten tijde van de Kerntakendiscussie was voorzien.

1.3.  De begroting 2014 van Het Plein is transparant en gefundeerd opgebouwd en laat zichtbaar geen ruimte voor invulling van de bezuinigingstaakstelling.

Ten tijde van de Kerntakendiscussie werd de begroting van Het Plein op basis van schattingen opgebouwd die voor de Raad niet geheel inzichtelijk waren. In gesprekken met Het Plein is in dezelfde periode het beeld ontstaan dat er ruimte voor een bezuinigingstaakstelling in de begroting van Het Plein aanwezig was. Op basis daarvan is de taakstelling op het I-deel van Het Plein in de definitieve voorstellen opgenomen.  Inmiddels is op basis van de zienswijze van de Raad de begroting 2014 opgesteld op grond van reële verwachtingen (een zogenaamde P*Q methode). Daarbij wordt op basis van een reële verwachting van de hoogte van het aantal bijstandsuitkeringen en de geldende kostennorm per bijstandsuitkering de begroting opgesteld. Hierdoor heeft de Raad een beter beeld en grip gekregen op de opbouw van de uitgaven op het I-deel van Het Plein. Daarbij is inzichtelijk geworden dat er op dit moment en in de komende jaren geen ruimte in de begroting aanwezig is om een bezuinigingstaakstelling op het I-deel te kunnen realiseren.

1.4.  Zutphen ontvangt door de landelijke stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden een aanzienlijk hogere bijdrage in de BUIG.

Op basis van het geschatte aantal bijstandsuitkeringen bepaalt het Rijk per gemeente de hoogte van de bijdrage in de BUIG. Deze bijdrage is in de afgelopen jaren, door het stijgende aantal bijstandsuitkeringen, fors gestegen. Volgens de meest recente cijfers is de (voorlopige) bijdrage BUIG voor 2014 ca. € 19mln. en zijn de kosten in de primitieve begroting 2014 van Het Plein geraamd op ca. € 17,2mln. Aanvullend op deze primitieve begroting wordt binnenkort een begrotingswijziging verwacht, waarmee de rijksbijdrage en kosten van Het Plein nagenoeg in evenwicht komen.

2.1  Op basis van onderzoek door StimulanSZ is gebleken  dat de formatieomvang van Het Plein te ruim is.

In de kerntakendiscussie is een p.m.-taakstelling opgenomen op de bedrijfsvoering van Het Plein, aangevuld met een taakstelling op de bedrijfsvoering van sociaal domein ter hoogte van €230.000 (2016) in het Koersdocument. De heroverweging op de taakstelling op de uitkeringen (KTD) is aangegrepen om goed te kijken naar de bedrijfsvoeringkosten van Het Plein. Op grond van een onafhankelijke onderzoek is geconcludeerd dat Het Plein ca. 4 fte meer capaciteit in haar organisatie heeft dan volgens landelijke normen nodig is. Daarmee wordt het realistisch geacht om per 2014 een taakstelling op te leggen van 4 fte, door Het Plein vertaald in een loonsom van € 336.000,-.

Ook is geconstateerd  dat van de huidige personeelskosten 82,31 fte wordt bekostigd uit de reguliere bedrijfsvoeringkosten en 19,08 fte uit met name het Participatiebudget. Juist omdat het Participatiebudget al fors geslonken is en komende jaren nog verder slinkt is het verstandig het grootste deel van de taakstelling op personele kosten ten laste te brengen van het Participatiebudget. Het is te verdedigen om, met het oog op de nog te implementeren taakstelling uit het Koersdocument voor ogen,  één te bezuinigen fte ten laste te brengen van de regulier bedrijfsvoeringkosten. Dit levert voor de gemeente Zutphen, op grond van de verdelingssystematiek tussen Zutphen en Lochem (78,4 - 21,6%), een bezuiniging op van € 65.850,-.

Kanttekeningen

1.1  De KTD-taakstelling voor 2015 op het I-deel (€0,3mln) is nog in de meerjarenraming opgenomen.

De KTD-taakstelling voor 2014 (€ 1mln.) is, door het opstellen van een reële begroting door Het Plein, niet meer van toepassing op de gemeentelijke begroting voor 2014. Voor 2015 is nog geen reële begroting door Het Plein opgesteld en is de oploop in KTD-taakstelling van €0,3mln (naar een totaal van € 1,3mln.) nog gehandhaafd in de gemeentelijke meerjarenraming. Ook het laten vervallen van deze laatste tranche van de taakstelling kan opgevangen worden door de hogere rijksbijdrage in de BUIG.

1.2 In de Zutphense begroting voor 2014 is als rijksbijdrage BUIG een lager bedrag opgenomen.

De begroting van Zutphen is gebaseerd op circulaires vanuit het Rijk. Deze geven voor 2014 een bijdrage in de BUIG voor Zutphen van €16.990.000 weer. Dit bedrag is gestoeld op prognoses van het aantal uitkeringsgerechtigden in Nederland in 2014, van reeds een jaar geleden. Inmiddels zijn deze prognoses bijgesteld en is een voorlopige positieve aanpassing van de BUIG voor Zutphen afgegeven naar een bedrag van €19.049.000. Zodra de beschikking definitief vanuit het Rijk ontvangen is, wordt het verschil (€2.059.000) toegevoegd aan de reserve Wwb.

1.3  Het Plein heeft voor 2015 nog geen reële begroting en meerjarenraming opgesteld.

Op verzoek van de Raad heeft Het Plein in 2013 een reële begroting 2014 opgesteld. In de komende maanden wordt ook voor 2015 door Het Plein een begroting opgesteld op basis van de P*Q-methode (reële begroting). Deze wordt uiterlijk 1 april aan de gemeenteraad en de Provincie voorgelegd.

1.4  Schommelingen in de inkomsten en uitgaven van Het Plein worden opgevangen in de egalisatiereserve Wwb.

Om mogelijke tekorten op de uitvoering van de Wwb op te kunnen vangen is in het verleden een egalisatiereserve gevormd. Daarin worden ook eventuele overschotten gestort. Dit voorkomt dat in de jaarrekening forse tekorten of overschotten kunnen ontstaan. Door het instellen van de egalisatiereserve ontstaat een zogenaamd ‘gesloten systeem’ die sterke invloeden op de jaarlijkse gemeentelijke exploitatie voorkomt.

De reserve Wwb heeft de afgelopen jaren een robuuste omvang gekregen waardoor mogelijke  (niet voorziene) tekorten in de komende jaren goed opgevangen kunnen worden. Deze tekorten kunnen ontstaan indien het Rijk besluit de bijdrage in de BUIG voor de komende jaren alsnog neerwaarts bij te stellen. Er zijn op dit moment geen tekenen vanuit Den Haag die hierop wijzen.

De gezamenlijke hoogte van de reserves Wmo en Wwb wordt, in relatie tot de risico’s die de gemeente loopt bij de huidige opgaven in het sociale domein, ingeschat als (te) ruim (ca. €10,2mln. eind 2014). Naar aanleiding van het verzoek van de Raad om in 2013 een sluitende meerjarenbegroting 2015-2017 te presenteren, zal in het bezuinigingsdocument voorgesteld worden de reserves Wwb en Wmo ter hoogte van €2mln. voor de periode van 5 jaar (2015-2019) in te zetten als structurele dekking (€0,4mln. per jaar). Dit bezuinigingsdocument wordt op 19 december aan de Raad aangeboden.

2.1  In verhouding tot de bezuinigingen op de personele lasten van de gemeentelijke organisatie lijkt de bezuiniging op de formatie van Het Plein beperkt.

Middels de KTD en het Koersdocument is besloten tot een formatiereductie van 54 fte, later omgezet in een loonsomreductie. Gezien deze forse gemeentelijke taakstelling kan de indruk ontstaan dat ook stevig op de bedrijfsvoeringkosten van Het Plein bezuinigd kan worden. Meer bezuinigen op de bedrijfsvoeringkosten van Het Plein dan de genoemde 4 fte zet de uitvoering echter te veel onder druk. Een verdergaande bezuiniging op de formatie van Het Plein is derhalve niet verantwoord.

Een goed vangnet blijven bieden voor mensen die het niet op eigen kracht redden in onze samenleving is een belangrijke kerntaak van de gemeente, die door Het Plein wordt uitgevoerd en die in deze tijd van economische crisis extra veel vraagt. Nu méér op de bedrijfsvoering bezuinigen zou de uitvoering van deze kerntaak zwaar onder druk zetten. Als de economie aantrekt kan de formatieomvang van Het Plein wel inkrimpen. Met Het Plein kunnen afspraken gemaakt worden over een correlatie tussen personele omvang en hoeveelheid dossiers.

Uitvoering/Communicatie/Vervolgtraject

De Raad is middels begroting, voortgangsrapportages en jaarrekening frequent geïnformeerd over de uitvoering van Het Plein en de daarmee gepaard gaande baten en lasten. Deze monitoring zal ook in de toekomst met dezelfde frequentie plaats blijven vinden zodat de Raad, indien gewenst, te allen tijde in de gelegenheid wordt gesteld de kaders te herijken en bij te sturen.

Rapportage/evaluatie

Op basis van de begrotingen van Het Plein wordt in Burap’s en de jaarrekening gerapporteerd over de stand van zaken.

Financiën

De taakstelling op Het Plein is in 2011 vastgesteld om het gat tussen de Rijksbijdrage en kosten van Het Plein op het I-deel te verkleinen. Met betrekking tot de begroting van Het Plein voor 2014 is het beeld dat deze, samen met de voorlopige bijdrage in de BUIG van de Rijksoverheid en de binnenkort verwachte eerste begrotingswijziging Het Plein 2014, nagenoeg een evenwicht laat zien. De met de taakstelling op het I-deel beoogde doelstelling om het verschil tussen gemeentelijke kosten en inkomsten op de BUIG te verkleinen is daarmee gerealiseerd en in de begroting verwerkt. Gezien de negatieve prognoses m.b.t. het aantal uitkeringsgerechtigden voor de komende jaren is de verwachting dat Zutphen ook in de komende jaren een fors hogere BUIG-bijdrage ontvangt en ook in de laatste tranche van de taakstelling van €0,3mln. in 2015 het verschil tussen Rijksbijdrage en kosten van Het Plein beperkt zal blijven.

Stukken die ter inzage liggen

1.  Zienswijze gemeenteraad tbv Ontwerpbegroting 2014 GR Het Plein

2.  Amendement op zienswijze Ontwerpbegroting 2014 GR Het Plein

3.  Rapport formatieonderzoek Stimulansz

4.  Samenvatting en kanttekeningen bij het formatieonderzoek

5.  Benchmarkrapport Stimulansz

6.  Samenvatting benchmarkrapport Stimulansz

7.  Raadsmemo BUIG Zutphen

Ontwerp

Besluit

De raad van de gemeente zutphen,

gelezen het voorstel van het college van burgemeester & wethouders van 4 december 2013 met nummer 10817

b e s l u i t :

1. de bij de Kerntakendiscussie in 2011 vastgestelde taakstelling voor Het Plein, onderdeel ‘uitkeringen/uitstroom’ te laten vervallen;
2. de taakstelling op de bedrijfsvoering (tot nu toe PM) vast te stellen op 4 fte / € 336.000,-- loonsom per 2014, waarvan 1fte ten laste van de reguliere bedrijfsvoering en 3 fte ten laste van het Participatiebudget.

Aldus besloten in de openbare vergadering van

de raad van de gemeente zutphen,

gehouden op:

de voorzitter, de griffier,