Financiële kaderstelling van de raad richting het college

Onderwerp

Financiële kaderstelling van de raad richting het college

Programma

01. Bestuur

Forum

Oordeelsvormend

Portefeuillehouder

H. Matser

Inlichtingen bij

Klaas Kamphuis / Göran Winters
587000 K.Kamphuis@zutphen.nl / G.Winters@zutphen.nl

Soort bevoegdheid

Kaderstellend

Beleidsvrijheid

Ruim

Programmabegrotingswijziging

Nee

Het presidium stelt voor :

1. de bijlage ‘Kaders gesteld door de raad van Zutphen’ bij dit raadsvoorstel als geldende kaders aan het college mee te geven bij het opstellen van raadsvoorstellen;
2. het college op te dragen om de raad gedurende de periode van financieel herstel vier keer per jaar te rapporteren over de voortgang van de voorgenomen bezuinigingen, waarna in de daaropvolgende Burap c.q. de volgende financiële rapportage de technische verwerking volgt, waarin de consequenties van die inhoudelijke rapportage zijn meegenomen;
3. de financiële verordening overeenkomstig de afgesproken kaders aan te passen en te laten accorderen door de raad. Daarnaast draagt de raad het college op jaarlijks te inventariseren of de financiële verordening aanpassing behoeft.
4. het college te verzoeken om voor de bespreking van de Voorjaarsnota 2019 een overzicht op te stellen van huidige structurele lasten die momenteel nog uit reserves worden gedekt inclusief een onderbouwing van het tijdvak waarvoor deze wijze van dekking nog volstaat;
5. de opstellers van dit voorstel te verzoeken met een advies te komen over de wenselijkheid:
   1. tot het al dan niet aanpassen van het aantal programma’s in de begroting
   2. om te gaan werken met een dashboard met financiële kencijfers;
   3. om bij beleidsvoorstellen voortaan een uitvoeringsplan met een doorrekening c.q. financiële paragraaf en eventueel mogelijke alternatieve scenario’s op te nemen;
   4. om te gaan werken met ‘Startnotities’ bij door de raad aangegeven of naar verwachting belangrijke onderwerpen;
   5. om het college te verzoeken jaarlijks bij de Jaarstukken inzicht te verschaffen in langer en korter lopende verplichtingen.

Inhoud

Inleiding/aanleiding

De gemeente Zutphen verkeert financieel gezien in een lastige tijd. In de afgelopen periode heeft de raad, op voorstel van het college, lastige keuzes moeten maken om de begroting sluitend te krijgen.
Om het proces van financiële verbetering maximaal te ondersteunen is het advies opgepakt heldere financiële kaders op te stellen. Het is daarbij de insteek om zo breed mogelijk draagvlak binnen de raad te krijgen voor deze kaders. In drie bijeenkomsten zijn raadsleden uit zowel de coalitie als de oppositie bij elkaar gekomen om samen met de wethouder financiën en ondersteund door de concerncontroller en de griffier aan dergelijke financiële kaders te werken.

Beoogd effect

Duidelijke kaders op financieel gebied vastleggen aan de hand waarvan nieuwe voorstellen moeten worden opgesteld om daarmee beter weloverwogen keuzes te kunnen maken. Deze werkwijze helpt de gemeente weer financieel in balans te komen.

Een financieel gezonde gemeente is -los van welke politieke kleur de raad heeft- van groot belang om als gemeentebestuur zelf aan het roer te blijven staan.

Argumenten

1. Het is de taak van de raad om horizontaal toezicht te houden op het financieel beleid van de gemeente.

De gemeenteraad heeft horizontaal toezicht op het financieel beleid van de gemeente als wettelijke taak. Om dit horizontaal toezicht tot haar recht te laten komen is het belangrijk om samen met het college afspraken te maken inzake het financieel beleid. Op deze manier kan door de raad vooraf en achteraf getoetst worden of de voorstellen van het college in financieel opzicht voldoen aan de vooraf gestelde kaders en richtlijnen

2. De financiële positie van de gemeente Zutphen rechtvaardigt een hoge frequentie van rapportage.

De financiële situatie van de gemeente Zutphen is zorgelijk. De Algemene Reserve is ontoereikend om alle risico’s op te kunnen vangen en met name de lasten binnen het sociaal domein zijn structureel hoger dan de baten. Om het tij te keren is er een bezuinigingsprogramma opgesteld dat ertoe moet leiden dat in 2021 er weer sprake is van een structureel evenwicht tussen baten en lasten. Ook is het belangrijk dat de Algemene Reserve weer op voldoende niveau komt, zoals toegelicht in de bijlage behorend bij dit raadsvoorstel. Het is goed om de raad zeer regelmatig, namelijk vier maal per jaar, te informeren over de voortgang van dit proces waardoor de raad ook in staat is om vroegtijdig te reageren indien blijkt dat het bezuinigingsproces minder voorspoedig loopt dan geraamd.

3. De financiële verordening moet aansluiten op de vastgestelde uitgangspunten

In de financiële verordening van de gemeente Zutphen is beschreven welke kaders, uitgangspunten en richtlijnen voor de gemeente geldend zijn op dit moment. Indien de raad akkoord gaat met de in de bijlage opgenomen kaders zal de financiële verordening overeenkomstig dit besluit aangepast moeten worden. Deze aanpassing van de verordening zal worden voorgelegd aan de auditcommissie waarna de gewijzigde verordening wordt voorgelegd aan de raad, voorzien van een advies van de auditcommissie.

4. Verdere verbeteringen vragen uitwerktijd

De raadswerkgroep die bezig is geweest met het opstellen van financiële kaders, zoals in de bijlage verwoord, hebben ook nog andere ideeën en inzichten die de sturingsmogelijkheden van de raad verder zullen vergroten. De uitwerking hiervan vraagt meer tijd dan nu beschikbaar was. Het zou goed zijn om de komende tijd te gebruiken om de bestaande ideeën verder uit te werken en o.a. te toetsen op realiteit, haalbaarheid en relevantie. Over de voortgang hiervan zal op een later moment separaat worden gerapporteerd.

Kanttekeningen

1. De praktijk zal moeten uitwijzen hoe omgegaan wordt met de opgestelde kaders

De gestelde, financiële, kaders zullen ons helpen om Zutphen weer financieel gezond te maken. Echter, het zal discipline vragen om de gestelde kaders conform afspraken te hanteren. In de praktijk kan het betekenen dat bestaande ambities moeten worden bijgesteld en dat in bepaalde gevallen voorstellen niet worden gehonoreerd omdat voorkeur wordt gegeven aan versterking van de financiële positie. Dit zal van raad, college en organisatie het nodige vragen.

2. De kaders zijn een hulpmiddel

De financiële kaders, zoals verwoord in de bijlage, gaan ons helpen om Zutphen weer financieel gezond te maken. Daarbij moet wel goed bedacht worden dat de kaders een hulpmiddel zijn. Of Zutphen weer financieel gezond gaat worden hangt in hoge mate af van de realisatie van de voorgenomen bezuinigingen. Daarnaast is niet uit te sluiten dat Zutphen met nieuwe financiële tegenvallers te maken krijgt die de gemeente opnieuw op financiële achterstand zet.

Risico’s

Zoals onder kanttekening 1 is toegelicht is een risico dat in de praktijk de kaders niet of minder scherp worden gehanteerd dan bedoeld. Zutphen is een stad met ambities en realisatie van ambities kost geld. Echter, zolang de gemeente geen bepaalde reservepositie heeft zal voor realisatie van ambities minder middelen beschikbaar zijn. Het risico is aanwezig dat raad, college en organisatie de ambities toch boven een gezonde financiële positie stellen. Dit kan leiden tot het scenario van preventief toezicht door de provincie Gelderland

Communicatie/Vervolgtraject/Uitvoering

Door de opstellers van het voorstel is aangegeven dat de raad meer grip en sturing wil op de financiën van de gemeente. Als mogelijk instrument is hiervoor het uitbreiden van het aantal programma’s binnen de begroting bedacht. Deze mogelijke uitbreiding van het aantal programma’s dient goed te worden doordacht en kan daarom als vervolgopdracht worden opgepakt. Indien de uitkomst van de nadere bespreking van dit idee inderdaad leidt tot uitbreiding van het aantal programma’s, zal dat plaatsvinden met ingang van het begrotingsjaar 2021.

Naast het onderzoeken van de uitbreiding van het aantal programma’s wordt ook onderzocht in hoeverre de grip en sturing door de raad verhoogd kan worden door gebruik te maken van een zogenaamd “dashboardoverzicht”. Daarin kan een aantal voor de raad relevante indicatoren eenvoudig worden gepresenteerd.

Rapportage/evaluatie

In de jaarstukken zal verslag gedaan worden van de mate waarin de gestelde kaders ook inderdaad zijn nageleefd in het desbetreffende verantwoordingsjaar.

Financiën

Er zijn geen directe financiële consequenties verbonden aan dit voorstel.

Bijlagen

- Kaders gesteld door de raad van Zutphen.

Stukken die ter inzage liggen

-

Ontwerp

Besluit

De raad van de gemeente zutphen,

gelezen het voorstel van het presidium van 11 maart 2019 met nummer 137691

b e s l u i t :

1. de bijlage ‘Kaders gesteld door de raad van Zutphen’ bij dit raadsvoorstel als geldende kaders aan het college mee te geven bij het opstellen van raadsvoorstellen;
2. het college op te dragen om de raad gedurende de periode van financieel herstel vier keer per jaar te rapporteren over de voortgang van de voorgenomen bezuinigingen, waarna in de daaropvolgende Burap c.q. de volgende financiële rapportage de technische verwerking volgt, waarin de consequenties van die inhoudelijke rapportage zijn meegenomen;
3. de financiële verordening overeenkomstig de afgesproken kaders aan te passen en te laten accorderen door de raad. Daarnaast draagt de raad het college op jaarlijks te inventariseren of de financiële verordening aanpassing behoeft.
4. het college te verzoeken om voor de bespreking van de Voorjaarsnota 2019 een overzicht op te stellen van huidige structurele lasten die momenteel nog uit reserves worden gedekt inclusief een onderbouwing van het tijdvak waarvoor deze wijze van dekking nog volstaat;
5. de opstellers van dit voorstel te verzoeken met een advies te komen over de wenselijkheid:
   1. tot het al dan niet aanpassen van het aantal programma’s in de begroting
   2. om te gaan werken met een dashboard met financiële kencijfers;
   3. om bij beleidsvoorstellen voortaan een uitvoeringsplan met een doorrekening c.q. financiële paragraaf en eventueel mogelijke alternatieve scenario’s op te nemen;
   4. om te gaan werken met ‘Startnotities’ bij door de raad aangegeven of naar verwachting belangrijke onderwerpen;
   5. om het college te verzoeken jaarlijks bij de Jaarstukken inzicht te verschaffen in langer en korter lopende verplichtingen.

Aldus besloten in de openbare vergadering van

de raad van de gemeente zutphen,

gehouden op:

de voorzitter, de griffier,