Aanwijzen kern Warnsveld als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht

Onderwerp

Aanwijzen kern Warnsveld als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht

Programma

11. Kunst en cultuur

Forum

Hamerstuk

Portefeuillehouder

A. de Jonge

Inlichtingen bij

J. Krijnen
0575 587376 j.krijnen@zutphen.nl

Soort bevoegdheid

Kaderstellend

Beleidsvrijheid

Ruim

Programmabegrotingswijziging

Nee

Het college van burgemeester & wethouders stelt voor :

1. de historische dorpskern van Warnsveld aan te wijzen als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht en de begrenzing gewijzigd vast te stellen;

2. de bijgevoegde zienswijzennota vast te stellen.

Inhoud

Inleiding/aanleiding

In 2005 fuseerden de toenmalige gemeenten Zutphen en Warnsveld tot de nieuwe gemeente Zutphen. In het coalitieakkoord en het programma van het college in de nieuwe gemeente is toen opgenomen dat zou worden onderzocht of de historische dorpskern van Warnsveld aangewezen zou kunnen worden als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht. Dit raadsvoorstel vloeit daaruit voort.  

Doel aanwijzing

Doel van de aanwijzing is het behoud en het versterken van de beeldkwaliteit en cultuurhistorische waarde van de dorpskern van Warnsveld. Het is een kans om de kwaliteiten die er zijn te versterken en plekken waar de kwaliteit in het verleden achteruit is gegaan, op te pakken en te verfraaien. Kortgezegd: wat mooi is blijft mooi, wat minder mooi is wordt mooier.

Omdat het met aanwijzen van een beschermd stad- of dorpsgezicht gaat om de ruimtelijke structuur en beeldkwaliteit van het gebied als geheel, gaat het dus niet over indivuele panden en ook niet over het aanwijzen van diverse gebouwen of andere objecten als monument, daarvoor geldt een andere procedure en die ligt nu niet voor. Dit strookt met de formele definitie van een beschermd stads- of dorpsgezicht:

Groepen van onroerende zaken die van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun onderlinge ruimtelijke of structurele samenhang dan wel hun wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde en in welke groepen zich één of meer monumenten bevinden’ ( bron Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Er is ook geen sprake van het onder een stolp willen plaatsen van het gebied. De meerwaarde van het aanwijzen van een beschermd stads- of dorpsgezicht bestaat daarin dat de overheid de kwaliteiten van een gebied erkent en voor de lange termijn vast wil leggen dat zij er alles aan wil doen om de aangetroffen waarden en kwaliteiten te behouden. Ontwikkeling van het gebied blijft echter mogelijk.

Bestemmingsplan

De beschermende werking van het dorpsgezicht wordt feitelijk geregeld in het bestemmingsplan. In 2010 is hierop al voorgesorteerd met het vaststellen van het bestemmingsplan Warnsveld Kom Noord 2008.

Dit aanwijzingsbesluit ligt in de toekomst ten grondslag aan volgende bestemmingsplannen. Hiermee wordt het vaststellen van regels mogelijk en daarmee het toetsingskader voor de bescherming van het dorpsgezicht.

Gevolgen voor bewoners

Het aanwijzen van een gemeentelijk stads- of dorpsgezicht is niet zonder gevolgen voor gebruikers en eigenaren binnen het gebied. Het aangewezen beschermde dorpsgezicht fungeert namelijk als een criterium in de toetsing van initiatieven in het gebied.

De overheid verplicht zich met de aanwijzing om zorgvuldig om te gaan met de inrichting van de openbare ruimte.

Voor eigenaren van panden betekent het dat bij voorgestelde wijzigingen aan hun pand, tuin of erf wordt gekeken naar de gevolgen van hun initiatief voor de waarde van het gebied als geheel. Dat betekent ook dat bij grote aanpassingen aan huis of erf kritisch wordt gekeken of geen verstoring van het totaalbeeld optreedt en dat in sommige gevallen een gewenste aanpassing of vergroting niet of op een andere manier moet worden uitgevoerd. De waarden van het gebied staan beschreven in de rapportage over het gebied door onderzoeksbureau voor archeologie, bouwhistorie en cultuurhistorie BAAC en het bijbehorende addendum (zie bijlagen). Tegelijk wordt nu afgezien van het aanwijzen van meer monumenten in het gebied. De waardenkaart van de dorpskern is hierop aangepast.

Cultuurhistorische waarden in het gebied

Uit de rapportage met de cultuurhistorisch analyse en waardebepaling Warnsveld Dorpskern die in 2008 is opgesteld door onderzoeksbureau BAAC en het in 2014 door het zelfde bureau opgestelde addendum (zie bijlagen) met historisch-geografische waarden blijkt dat de redenen voor aanwijzing van het gebied te vinden zijn in de volgende aanwezige waarden:

- Het oude wegenpatroon van Warnsveld, bestaande uit de Rijksstraatweg, het westelijke deel van de Bonendaal, de Breegraven, het Kerkpad, de Hofweg, de Vordensebinnenweg en de Landweg, vormt de historische hoofdstructuur;

- Verdeeld over het onderzoeksgebied bevindt zich binnen het wegenpatroon een aantal historische voetpaden;

- Kerk en molen zijn markante herkenningspunten binnen de relatief lage bebouwing van Warnsveld;

- Relict weidegebied (inundatie- en vloeiweiden Baakse Overlaat) fungeert als groene buffer tussen Zutphen en Warnsveld;

- Met name in het onbebouwde westelijke deel van het onderzoeksgebied wordt het karakter van het gebied sterk beïnvloed door de aanwezigheid van groenstructuren, zoals heggen, hagen, bomenrijen en struwelen;

- Het onderscheid tussen opgehoogde wegen (oude dorpskern) en holle wegen (jongere uitbreidingen) en de aanwezigheid van een kolk zijn getuigen van de overstromingen van IJssel en Berkel die in het verleden regelmatig plaatsvonden;

- In het bebouwde deel van het onderzoeksgebied wordt het karakter van de straten voor een belangrijk deel bepaald door de aan- of afwezigheid van (voor)tuinen;

- Verspreid over het onderzoeksgebied bevindt zich een aantal monumentale bomen

- Binnen het onderzoeksgebied bevinden zich diverse rijks- en gemeentelijke monumenten

 

Beoogd effect

De cultuurhistorische waarden van de oude dorpskern van Warnsveld beter beschermen met een status als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht.

 

Argumenten

1.1  De aanwijzing van het beschermd dorpsgezicht is een politieke opdracht.

In 2005 is in het collegeakkoord uitgesproken om de aanwijzing te onderzoeken en in 2008 is door het college een voorlopig besluit genomen om het gebied aan te wijzen. Tijdens de raadsbehandelingen van de Erfgoedverordening (vastgesteld 18 november 2013), de Erfgoedagenda (vastgesteld 13 januari 2014) en de Cultuurhistorische Waardenkaart (vastgesteld 10 maart 2014) heeft U als raad bovendien aangestuurd op de afronding van de aanwijzing, hetgeen door het college is opgepakt.

1.2  Met het aanwijzen van de oude dorpskern van Warnsveld als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht kunnen de waarden binnen dit gebied beter worden beschermd.

De aanwijzing van het gebied als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht zorgt ervoor dat de gemeente Zutphen de aanwezige cultuurhistorische kwaliteiten binnen het gebied niet alleen voor de korte, maar ook voor de lange termijn veilig kan stellen. Potentieel verstorende bouwprojecten, slecht passende herinrichtingen van straten of te forse ingrepen in waardevol groen kunnen hiermee voorkomen worden.

Met het benoemen en beschermen van de aanwezige cultuurhistorische kwaliteiten is de gemeente in staat om te zorgen voor de borging van een kwalitatief hoogwaardig woon- en leefklimaat. Warnsveld is mooi en blijft dat.

1.3  Het aanwijzen van het beschermd dorpsgezicht is een kans

Een beschermd stads- of dorpsgezicht betekent het erkennen van de kwaliteit van een gebied en aanwijzing fungeert in de praktijk vaak als een landelijk erkend kwaliteitslabel. Aanwijzing van de kern van het dorp Warnsveld tot gemeentelijk beschermd dorpsgezicht zal initiatiefnemers uitdagen om de lat hoog te leggen en de kwaliteit van het gebied te versterken.

1.4  De aanwijzing zorgt niet voor meer monumenten.

De aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht betreft het aanwijzen van een gebied. Wel zijn in 2007-2008 gelijktijdig met het inventariseren van de cultuurhistorische kwaliteiten van het dorp ook de gebouwen binnen het gebied geïnventariseerd. Dit is gedaan om duidelijk te krijgen of zich binnen het gebied gebouwen bevinden die voor een monumentenstatus in aanmerking zouden kunnen komen en dat bleek inderdaad het geval. Van het aanwijzen van monumenten in het gebied door het college is, mede naar aanleiding van de uitkomsten van een informatieavond op 13 oktober 2014, nu geen sprake. De zoneringskaart van het gebied met cultuurhistorische waarden is daarop aangepast.

1.5  Het ontwerpbesluit heeft 6 weken ter inzage gelegen

Het ontwerpbesluit Aanwijzen kern Warnsveld als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht heeft voor inspraak zes weken ter inzage gelegen. Een ieder is zo de mogelijkheid geboden een zienswijze in te dienen. Het ontwerpbesluit heeft tussen 11 maart en 22 april 2015 ter inzage gelegen.

Met betrekking tot het ontwerpbesluit zijn vier zienswijzen kenbaar gemaakt. Eén zienswijze heeft aanleiding gegeven om de grens aan de oostzijde van het gebied aan te passen, zodanig dat een perceel aan de Rijksstraatweg 119, groot 2200 m2 buiten de begrenzing valt. De gemeentelijke reactie op de vier zienswijzen is verwoord in een zienswijzennota. Het ontwerpbesluit wordt nu, aangevuld met de bijgevoegde zienswijzenota, aangeboden aan de raad ter besluitvorming. Tegen het besluit van de raad is beroep mogelijk.

 

Kanttekeningen

1.1  De aanwijzing van het gebied als beschermd dorpsgezicht zorgt niet voor een toename van regels.

Het aanwijzen van het dorpsgezicht Warnsveld is een eerste vereiste om de daar aanwezige cultuurhistorische waarden beter te kunnen beschermen. Het dorpsgezicht is echter geen toetsingskader. Het fungeert als ruggengraat voor het kunnen regelen van de bescherming in het bestemmingsplan en ondersteunt bestaande wet- en regelgeving. De feitelijke bescherming is geregeld middels de Erfgoedverordening, het welstandsbeleid en het bestemmingsplan.Voor Warnsveld Kom Noord is deze in 2010 vastgesteld en daarin is reeds rekening gehouden met de toekomstige status van beschermd dorpsgezicht. Van een toename van regels is dus geen sprake.

1.2  Er lijken voldoende andere mogelijkheden te zijn om aanwezige waarden te kunnen beschermen, daar is geen aanwijzing voor nodig.

De wetgever heeft in 2012 de mogelijkheden verruimd om via bestemmingsplannen cultuurhistorische waarden te beschermen, maar die moeten elke tien jaar herzien worden.

Aanwijzing van een gebied als beschermd stads- of dorpsgezicht is bestendiger en is voor de lange termijn een uitgangspunt om beschermende bestemmingsplannen op te stellen. Dit is bovendien als verplichting geregeld in de Erfgoedverordening. Het aanwijzen kan daarnaast worden gezien als erkenning van de schoonheid en cultuurhistorische kwaliteiten van de dorpskern van Warnsveld.

1.3  Het aanwijzen van het gebied als beschermd dorpsgezicht levert beperkingen op voor hen die binnen dat gebied wonen of daar huizen hebben.

De essentie van de aanwijzing van het dorpsgezicht Warnsveld is het willen behouden van de (cultuurhistorische) kwaliteit van de leefomgeving. Het gaat dan vooral om het dorpsbeeld van de oude kern, dat bestaat uit een combinatie van het stratenpatroon, de verhouding tussen de gebouwen, de straatbreedte en tuinen, ruimtebepalende groenstructuren en een algemeen hoge architectonische en/of cultuurhistorische kwaliteit van de aanwezige bebouwing. Met andere woorden: het mooie oude dorp van Warnsveld blijft als het aan de gemeente Zutphen ligt onaangetast.

1.4  Het dorp lijkt met de aanwijzing op slot te gaan.

Bouwen en verbouwen blijft binnen het dorpsgezicht Warnsveld gewoon mogelijk, wel is het zo dat binnen het beschermd dorpsgezicht niet gesloopt mag worden zonder vergunning en bij bouw- en inrichtingswerkzaamheden (denk aan het wijzigen van gevels aan de straatzijde of het herinrichten van een straat) wordt scherper en integraal naar de kwaliteit van het ontwerp gekeken.

 

Risico’s

De mogelijkheid bestaat dat reclamanten in beroep gaan en de duur van de procedure verlengen. De aanwijzing is dan al een feit. Het risico op vertraging of afstel van aanwijzing lijkt marginaal.

 

Communicatie/Vervolgtraject/Uitvoering

Na een besluit in de raad zal middels de gebruikelijke media de bevolking worden geïnformeerd. Indieners van een zienswijze worden bovendien per brief op de hoogte gesteld van dit besluit en gewezen op de mogelijkheid om beroep in te stellen.

 

Bijlagen

1 Warnsveld Dorpskern, cultuurhistorische analyse en waardenbepaling, rapport BAAC 2008

2               Warnsveld, dorpskern. Addendum cultuurhistorische analyse en waardenbepaling, rapport BAAC 2014

3               Kaartbeeld cultuurhistorische waarden en begrenzing dorpsgezicht Warnsveld

4               Kaartbeeld historisch-geografische waarden en groenstructuren dorpsgezicht Warnsveld dorpsgezicht

5               Registerblad beschermd dorpsgezicht Warnsveld (redengevende omschrijving)

6               Verslag informatiebijeenkomst Beschermd Dorpsgezicht Warnsveld d.d. 13 oktober 2014

7               Verslag informatiebijeenkomst Beschermd Dorpsgezicht Warnsveld d.d. 5 juni 2008

8               Verslag gesprek met Dorpsraad Warnsveld en Stichting Waardevol Warnsveld d.d. 2 juli 2014

9               Verslag gesprek met Stichting Warnsveldse Monumenten d.d. 8 juli 2014

10             Advies Erfgoedadviesraad

11            Voorgeschiedenis aanwijzing dorpsgezicht Warnsveld

 

 

Ontwerp

Besluit

De raad van de gemeente zutphen,

gelezen het voorstel van het college van burgemeester & wethouders van 25 augustus 2015 met nummer 39789

artikel 4.1 van de Inspraakverordening Zutphen op de voorbereiding van het besluit omtrent aanwijzing door een inventarisatie door onderzoeksbureau BAAC binnen de historische dorpskern van Warnsveld cultuurhistorische waarden zijn aangetroffen binnen de begrenzing van het onderzochte gebied,

er wat betreft de waarden binnen het beschermde gebied sprake is van:

- het oude wegenpatroon van Warnsveld, bestaande uit de Rijksstraatweg, het westelijke deel van de Bonendaal, de Breegraven, het Kerkpad, de Hofweg, de Vordensebinnenweg en de Landweg, vormt de historische hoofdstructuur;

- verdeeld over het onderzoeksgebied bevindt zich binnen het wegenpatroon een aantal historische voetpaden;

- Kerk en molen zijn markante herkenningspunten binnen de relatief lage bebouwing van Warnsveld;

- Relict weidegebied (inundatie- en vloeiweiden Baakse Overlaat) fungeert als groene buffer tussen Zutphen en Warnsveld;

- met name in het onbebouwde westelijke deel van het onderzoeksgebied wordt het karakter van het gebied sterk beïnvloed door de aanwezigheid van groenstructuren, zoals heggen, hagen, bomenrijen en struwelen;

- het onderscheid tussen opgehoogde wegen (oude dorpskern) en holle wegen (jongere uitbreidingen) en de aanwezigheid van een kolk zijn getuigen van de overstromingen van IJssel en Berkel die in het verleden regelmatig plaatsvonden;

- in het bebouwde deel van het onderzoeksgebied wordt het karakter van de straten voor een belangrijk deel bepaald door de aan- of afwezigheid van (voor)tuinen;

- verspreid over het onderzoeksgebied bevindt zich een aantal monumentale bomen;

- binnen het onderzoeksgebied bevinden zich diverse rijks- en gemeentelijke monumenten;

met het aanwijzen van de oude dorpskern van Warnsveld als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht de beeldkwaliteit en cultuurhistorische waarden binnen dit gebied beter kunnen worden beschermd,

het aanwijzen van het beschermd dorpsgezicht een kans is om ongewenste ontwikkelingen binnen het gebied tegen te gaan en de leefkwaliteit te behouden en te versterken,

de aanvraag vanwege deze procedure vanaf 11 maart 2015 gedurende zes weken (derhalve tot en met 22 april 2015) ter inzage heeft gelegen;

tijdens deze termijn een ieder in de gelegenheid is gesteld om zowel schriftelijk als mondeling zijn zienswijze omtrent de aanwijzing kenbaar te maken;

er tijdens deze termijn vier zienswijzen zijn ingediend;

de zienswijzen zijn behandeld in de hierbij gevoegde zienswijzennota

gelet op;

artikel 15.1 van de Erfgoedverordening Gemeente Zutphen 2013 (hierna: de Erfgoedverordening) de raad een stads- of dorpsgezicht kan aanwijzen als gemeentelijk beschermd stads- of dorpsgezicht;

artikel 15.2 van de Erfgoedverordening de Erfgoedadviesraad een advies heeft uitgebracht omtrent aanwijzing;

artikel 19.1 van de Erfgoedverordening de raad op 28 juni 2010 het bestemmingsplan Warnsveld Kom Noord heeft vastgesteld;van het gemeentelijk beschermde dorpsgezicht Warnsveld, de in afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht geregelde procedure toegepast dient te worden;

 

b e s l u i t :

1. de historische dorpskern van Warnsveld aan te wijzen als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht en de begrenzing gewijzigd vast te stellen;

2. de bijgevoegde zienswijzennota vast te stellen.

 

Aldus besloten in de openbare vergadering van

de raad van de gemeente zutphen,

gehouden op:

de voorzitter, de griffier,