Initiatiefvoorstel 'Zutphen Regenbooggemeente'

Inleiding

Op 9 Mei 2016 hebben de fracties van D66 en GroenLinks de motie “Regenboog-zebrapad” ingediend. De aanleiding was dat er in de gemeente Zutphen-Warnsveld regelmatig berichten opdoken over toenemende intolerantie ten aanzien van LHBT-burgers ofwel burgers die lesbisch, homoseksueel, biseksueel of transgender zijn^[1].

Tijdens de betreffende forumbehandeling over de motie bleek dat de raad het onderwerp van groot belang acht, maar ook dat de aanleg van alleen een “Regenboog-zebrapad” hier niet het juiste antwoord op is. Aan de indieners van de motie werd gevraagd de motie te herformuleren en het onderwerp in breder perspectief te bezien.

De noodzaak van een bredere aanpak werd al snel duidelijk. De omvang van de problematiek blijkt onder meer uit onderzoeken van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). In ons land ziet 5 a 7 % van de bevolking zichzelf als homoseksueel en heeft 5% ambivalente gevoelens over hun genderidentiteit. Voor Zutphen-Warnsveld betekent dit dat tussen de vijf en zesduizend burgers tot de LHBT-groep kunnen worden gerekend. Anders dan in Zutphen bleken enkele omringende gemeentes al eerder LHBT-beleid geformuleerd te hebben.

Samen met de indieners van de motie, Ingrid Timmer (D66) en Victor Boldewijn (Groen Links), heeft Antje van Dijk (VVD) contact gelegd met Cor Witbraad en Paul Woerlee, COC-ambassadeurs, voor de regio Zutphen-Warnsveld (ressorterend onder COC Deventer). De genoemde raadsleden en COC-ambassadeurs zijn van start gegaan ‘initiatiefgroep LHBT+’ en zijn allereerst op zoek gegaan naar draagvlak voor actie binnen de gemeente. Het college heeft aangegeven hier een rol in te willen spelen en portefeuillehouder Patricia Withagen heeft gesprekken gevoerd met de initiatiefgroep. Daarnaast is er ambtelijke ondersteuning geboden.

Regenbooggemeente

Vanaf het begin is door de initiatiefgroep, gehoord verschillende partijen, de intentie uitgesproken zich bij de zogeheten Regenbooggemeenten aan te sluiten. De initiatiefgroep stelt zich ten doel de sociale situatie van LHBT+’s te verbeteren. Op 10 oktober 2014 tekende minister Bussemaker met 42 gemeenten het convenant Regenboogsteden. In 2017 willen deze (inmiddels 46) gemeenten aandacht voor LHBT+-emancipatie duurzaam verankerd hebben in hun lokale beleid. Tot op heden is er een subsidieregeling voor de Regenboogsteden van toepassing. Of deze regeling wordt verlengd is afhankelijk van besluitvorming in het nieuw te vormen kabinet.

Doelstellingen

De Initiatiefgroep heeft zich ten doel gesteld te onderzoeken op welke terreinen in Zutphen-Warnsveld voor de LHBT-burgers een sterke vooruitgang kan worden geboekt bij hun emancipatie en sociale veiligheid. Om dat te bereiken richt de initiatiefgroep zich op relevante organisaties uit het maatschappelijk middenveld.

Het zal duidelijk zijn dat een en ander een breed terrein bestrijkt. De initiatiefgroep ziet voor de gemeente een belangrijke rol voor:

• het bevorderen van de sociale veiligheid van LHBT+ gemeenschap en het actief bestrijden van discriminatie in algemene zin (meldpunt discriminatie);
• het bevorderen van de sociale acceptatie van seksuele en genderdiversiteit in het onderwijs;
• het bevorderen van de sociale acceptatie van seksuele en genderdiversiteit in de zorg en thuiszorg;
• het bevorderen van de sociale acceptatie van seksuele en genderdiversiteit in de sport;
• het creëren van aandacht voor LHBT-vluchtelingen en statushouders;
• een voorbeeldrol van de gemeentelijke organisatie;
• het bevorderen van het maatschappelijk debat.

De omvang van het aandachtsgebied in de breedte van de samenleving en de urgentie van de problematiek, heeft de initiatiefgroep genoodzaakt een eerste keuze te maken voor drie speerpunten: onderwijs, ouderenzorg en gemeentelijke organisatie.

Onderwijs

In januari 2015 is bij het SCP een onderzoeksrapport verschenen waaruit blijkt dat LHBT-jongeren fors meer problemen hebben dan hetero-jongeren.^[2] Zij hebben een minder goede relatie met hun ouders, spijbelen vaker, gebruiken meer verslavende middelen (zoals sigaretten of drugs) en hebben vaker te maken met psychische problemen en suïcidepogingen. Bij 22% van hen is niemand op de hoogte van hun seksuele voorkeur: 40% heeft te maken met negatieve reacties en pestgedrag. Dit heeft een negatieve relatie met psychosomatische, emotionele en gedragsproblemen.

Mede om deze redenen heeft de initiatiefgroep ervoor gekozen zich als eerste te richten op het voortgezet onderwijs. Na voorbereidende besprekingen met de directie en een vertegenwoordiger van een leerlingenraad van Het Stedelijk Lyceum, heeft op 15 mei ter inspiratie een gezamenlijke bijeenkomst met alle scholen voor voortgezet onderwijs in de gemeente plaatsgevonden tussen de directie/leraren, vertegenwoordigers uit de leerlingenraden en de initiatiefgroep. Gebleken is dat men erkent dat in de scholen het onderwerp LHBT+ al geruime tijd speelt. Er is een lijst van actiepunten opgesteld om gezamenlijk mee aan de gang te gaan en de bewustwording in de school voor leerlingen en leerkrachten op de agenda te zetten en ondersteuning te realiseren. Hieruit mag blijken dat het initiatief navolging vond (zie bijlage). In deze bijeenkomst hebben met name de leerlingen aangegeven dat symbolen een nuttige bijdrage tot het begrip kunnen leveren.

2. Ouderenzorg

LHBT+’s boven de 55 jaar zijn volwassen geworden in een samenleving waarin homoseksualiteit niet bepaald maatschappelijk geaccepteerd was. De samenleving is sindsdien in vele opzichten veranderd. Bijna alle wettelijke achterstanden zijn opgeheven, homoseksualiteit is zichtbaarder geworden en de houding van de Nederlandse bevolking is met de jaren steeds positiever geworden. In de mogelijke nasleep van vroegere denkbeelden over homoseksualiteit is de houding onder 70-plussers echter minder accepterend dan onder de gemiddelde volwassen bevolking. Van de 70-plussers heeft 20% een negatieve houding en is 25% positief.^[3] Dat resulteert er niet zelden in dat LHBT-bewoners van zorginstellingen weer terug in de kast worden gedwongen. Initiatieven die zich op LHBT-ouderen richten stellen dan ook dat specifieke aandacht nodig is. Ze wijzen op de sterke heteronorm onder ouderen, evenals de onbespreekbaarheid en onzichtbaarheid van homoseksualiteit in de zorg.

De initiatiefgroep heeft als eerste contact gekozen voor Sutfene, de grootste zorginstelling in onze gemeente. Toen de eerste contacten werden gelegd, was er een directieve wisseling aanstaande. Dat heeft ertoe geleid dat er een oriënterend gesprek is gevoerd met een lid van de waarnemende directie. Een tweede gedachtewisseling is opgeschort tot na de inwerkperiode van de bestuursvoorzitter die op 1 April is aangesteld. Het gesprek heeft 23 augustus plaats gevonden.

Tijdens het gevoerde gesprek is onder andere de mogelijkheid geopperd dat Sutfene zich kan certificeren voor de Roze Loper; een kwaliteitskeurmerk voor zorginstellingen. De methode die de Roze Loper hanteert is beoordeeld als goed en opgenomen in de databank Effectieve sociale interventies.

3. Gemeentelijke organisatie

De Initiatiefgroep heeft de voorlichting aan de gemeentelijke ambtenaren als belangrijk aandachtspunt benoemd. Het is van eminent belang de ambtenaren te informeren en te stimuleren over de mogelijkheden die er zijn om het thema, binnen de gemeentelijke organisatie en hun partners, een plaats te geven. Bovendien is de communicatie met de burgers een belangrijk onderdeel van het integratieproces. De uitvoering daarvan alsmede de klantcontacten met LHBT+’s vragen om specifieke aandacht.

Op gemeenteniveau wil de Initiatiefgroep op twee wijzen insteken. Ten eerste de vraag hoe aandacht voor LHBT+’s binnen de organisatie zelf wordt ervaren en geaccepteerd. Ten tweede zullen alle gemeenteambtenaren die directe contacten met burgers c.q. instellingen onderhouden, geïnformeerd moeten worden op welke wijze ze LHBT-onderwerpen hetzij als (gespreks)onderwerp aan de orde kunnen stellen, hetzij in klantcontacten LHBT+’s moeten benaderen. Op 4 september is een gesprek met leidinggevenden van twee relevante afdelingen HRM en Publiekszaken.

Publiciteit

De initiatiefgroep acht het van groot belang dat er op ruime schaal over het initiatiefvoorstel ‘Zutphen-Regenbooggemeente’ wordt gecommuniceerd. Niet alleen voor de afdeling Communicatie ligt hier een taak, maar ook voor de fracties en de organisaties in de samenleving die op het gebied van LHBT+ en discriminatie in het algemeen initiatieven ontplooien.

Initiatiefvoorstel

De Initiatiefgroep LHBT+ meent dat er voldoende basis is gelegd om te komen tot een ‘Initiatiefvoorstel Zutphen-Regenbooggemeente’ teneinde de hierboven genoemde doelstellingen te realiseren en te borgen.

---

^[1] LHBT+: Lesbische vrouwen, Homoseksuele mannen, Biseksuelen, Transgenders, Interseksuelen Queers en A-seksuelen,

^[2] Jongeren en seksuele oriëntatie, Sociaal Cultureel Planbureau (Den Haag 2015). zie: https://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2015/Jongeren_en_seksuele_oriëntatie

^[3] 55-plussers en seksuele oriëntatie, Sociaal Cultureel Planbureau (Den Haag 2015)